SQL Notları: Performans İpuçları ve Optimizasyon

MySQL, büyük veri kümeleri üzerinde çalışırken performansı artırmak için çeşitli optimizasyon teknikleri sunar. Bu yazıda, **bileşik indeksler**, **sorgu optimizasyonu** ve **depolama düzeni** ile ilgili temel bilgileri ve kullanım örneklerini ele alacağız.

---

### Bileşik İndeks Oluşturma

Bileşik indeksler, birden fazla sütun üzerinde tanımlanır ve belirli sorguların performansını önemli ölçüde artırabilir. İdeal bir bileşik indeks oluşturmak için sütunları aşağıdaki sırayla ekleyin:

1. **WHERE Koşulundaki Sütunlar:** Örneğin, `WHERE a = 12 AND b = 'xyz'` için `INDEX(a, b)`.
2. **IN Koşulundaki Sütunlar:** Optimizatör, indeks üzerinde hızlı atlamalar yapabilir.
3. **Aralık Koşulları:** Örneğin, `x BETWEEN 3 AND 9` veya `name LIKE 'J%'`. İndeks, ilk aralık sütunundan sonrasını kullanmaz.
4. **GROUP BY Sütunları:** Gruplama sütunlarını sırayla ekleyin.
5. **ORDER BY Sütunları:** Sıralama sütunlarını sırayla ekleyin. Tüm sütunlar `ASC` veya `DESC` olmalıdır.

#### Örnek:
```sql
CREATE INDEX idx_composite ON my_table (a, b, c);
```

Bu indeks, aşağıdaki sorgular için kullanılabilir:
```sql
SELECT * FROM my_table WHERE a = 12 AND b = 'xyz';
SELECT * FROM my_table WHERE a = 12 ORDER BY c;
```

---

### Sorgu Optimizasyonu

#### 1. **Fonksiyonlar İçinde İndeksli Sütunları Kullanmaktan Kaçının**
Fonksiyonlar içinde indeksli sütunları kullanmak, indeksin kullanılmasını engeller. Örneğin:
```sql
WHERE DATE(dt) = '2000-01-01'  -- İndeks kullanılmaz
```
Bunun yerine:
```sql
WHERE dt >= '2000-01-01' AND dt < '2000-01-02'  -- İndeks kullanılır
```

#### 2. **OR Koşulları**
`OR` koşulları, optimizasyonu zorlaştırır. Örneğin:
```sql
WHERE a = 12 OR b = 78  -- İndeks kullanımı zor
```
Bunun yerine:
```sql
WHERE a IN (12, 78)  -- İndeks kullanılabilir
```

#### 3. **Alt Sorgular**
Alt sorgular, özellikle ilişkili (correlated) alt sorgular, performansı etkileyebilir. Örneğin:
```sql
SELECT a, b, (SELECT MAX(x) FROM t WHERE t.x = u.x) AS c FROM u;
```
Bu tür sorgular, `LEFT JOIN` ile değiştirilebilir ve daha hızlı çalışabilir.

---

### Depolama Düzeni Optimizasyonu

#### 1. **Uzun PRIMARY KEY'lerden Kaçının**
Uzun bir PRIMARY KEY, disk alanını boşa harcar ve ikincil indekslerde de yer kaplar. Bunun yerine `AUTO_INCREMENT` kullanın.

#### 2. **VARCHAR Kullanımı**
Değişken uzunluklu metinler için `VARCHAR` kullanın. `CHAR(N)` her zaman `N` karakter yer kaplar, oysa `VARCHAR` sadece gerektiği kadar yer kullanır.

#### 3. **COMPRESSED Satır Formatı**
Büyük tablolar veya tekrarlanan veriler için `COMPRESSED` satır formatını kullanın. Bu, disk I/O'yu azaltır ve performansı artırır.

#### 4. **OPTIMIZE TABLE**
Tablo boyutu stabilize olduğunda veya büyük miktarda veri eklendiğinde `OPTIMIZE TABLE` kullanarak tabloyu yeniden düzenleyebilir ve boş alanı sıkıştırabilirsiniz. Ancak bu işlem maliyetlidir ve nadiren kullanılmalıdır.

---

### Performansı Artırmak İçin Diğer İpuçları

- **innodb_buffer_pool_size:** Bu değer, mevcut RAM'in yaklaşık %70'i olarak ayarlanmalıdır.
- **Prefix İndeksler:** Örneğin, `INDEX(foo(20))` gibi önek indeksler genellikle faydasızdır ve performansı düşürebilir.
- **PARTITIONing:** PARTITIONing nadiren performans avantajı sağlar ve bazen performansı düşürebilir.

---

### Rezerve Kelimeler ve Hatalar

MySQL'de bazı özel kelimeler (örneğin, `ORDER`, `GROUP`) rezerve edilmiştir. Bu kelimeleri tablo veya sütun adı olarak kullanırken backtick (`) ile çevrelemeniz gerekir:

```sql
SELECT * FROM `order`;  -- Rezerve kelime kullanımı
```

---

### Sonuç

MySQL'de performansı artırmak için doğru indeksleme, sorgu optimizasyonu ve depolama düzeni stratejileri kullanılmalıdır. Bileşik indeksler, sorguların hızını önemli ölçüde artırabilirken, `OR` koşulları ve fonksiyonlar içinde indeksli sütunlar kullanmaktan kaçınmak da performansı korur. Ayrıca, depolama düzeni optimizasyonu ve doğru yapılandırma ayarları, veritabanının genel performansını artırabilir.